Zapalenia spojówki są jedną z najczęstszych zmian chorobowych narządu wzroku u dzieci.
Pojawia się nagle, bardzo doskwiera i bywają zaraźliwe. Można sobie z nim jednak poradzić, pod warunkiem że szybko wykryje się przyczynę.
Diagnostyka najczęściej spotykanych zmian zapalnych spojówek
| Typ zapalenia | Najczęstsza przyczyna | Czas trwania | Główne objawy kliniczne | Objawy ogólne/uwagi |
| bakteryjne | zazwyczaj paciorkowce i gronkowce oraz Haemophilus | 5–7 dni |
lepka wydzielina ropna i umiarkowane przekrwienie, czasami reakcja brodawkowa |
brak |
| alergiczne | alergeny | cały rok z
zaostrzeniami na wiosnę |
bardzo duży świąd, wydzielina surowicza, umiarkowane przekrwienie |
najczęściej zapalenie alergiczne błony śluzowej nosa, alergiczne zmiany skórne, rzadziej astma oskrzelowa |
| chlamydiowe |
Chlamydia trachomatis serotypy D-K |
dłużej niż 3 tygodnie z
zaostrzeniami i remisjami |
wydzielina śluzowo-ropna, długi okres trwania zapalenia (ponad 3 tygodnie), odczyn grudkowy w spojówce, umiarkowane przekrwienie zapalenie płuc i ucha, objawowe lub bezobjawowe zapalenie cewki moczowej (chłopcy), powiększone przyuszne węzły chłonne | |
| wirusowe | zazwyczaj adenowirusy, rzadziej wirus opryszczki pospolitej lub półpaśca | 2–3 tygodnie | obfita wydzielina surowicza i odczyn grudkowy w spojówce, znaczne przekrwienie, krwotoki podspojówkowe; bardzo zakaźne; często zmiany rogówkowe:
-adenowirusy: nacieki punktowate, -opryszczka: nacieki drzewkowate widoczne najlepiej po zabarwieniu fluoresceiną) |
czasami w wywiadzie przebyte ostatnio zapalenie górnych dróg oddechowych, zapalenie ucha lub zapalenie gardła, często powiększone przyuszne węzły chłonne |
| zespół suchego oka (u dzieci występuje rzadko i tylko jako objaw chorób ogólnych) | zaburzenia filmu łzowego | cały rok | główne objawy: pieczenie, wydzielina surowicza, umiarkowane przekrwienie | zapalenie stawów, kolagenozy, często w wywiadzie suchość w ustach; u dzieci występuje tylko jako powikłanie chorób ogólnych |
KIEDY DO LEKARZA
Zapalenie spojówek nie jest chorobą groźną i stosunkowo łatwo je wyleczyć. Jednak mimo to nie wolno go lekceważyć, gdyż nieleczone może doprowadzić do przewlekłych stanów zapalnych.
W domowych apteczkach mamy często krople i maści przepisane nam przez okulistę. Nie podawajmy ich jednak dziecku bez konsultacji z lekarzem, bo możemy bardziej zaszkodzić, niż pomóc. Źle dobrany lub nadużywany lek może wywołać poważne powikłania.
Samodzielnie wolno jedynie używać soli fizjologicznej, która oczyści oczy z wydzieliny. Należy pamiętać, by oko przemywać zawsze od zewnętrznego kącika w kierunku nosa. Użycie innych środków trzeba skonsultować. Warto pamiętać, że raz otwarte preparaty do oczu szybko tracą przydatność do użycia – zwykle po trzech tygodniach. Otwartą sól fizjologiczną należy wyrzucić już po 24 godzinach.
Zapalenie spojówek najlepiej leczyć u okulisty, jednak jeżeli termin wizyty jest odległy, a dziecko cierpi z powodu infekcji, lepiej skonsultować się z pediatrą. Powinien pomóc, zapisując leki, a gdy okaże się, że infekcja jest wyjątkowo silna i nie mija, pomoże ustalić jej podłoże (np. zleci posiew i antybiogram), a potem skieruje do specjalisty (okulisty lub alergologa).
JAK SIĘ LECZY?
Bakteryjne zapalenie spojówek leczy się antybiotykiem w kroplach lub w maści. Przy wirusowym zapaleniu zwykle wystarczają leki łagodzące obrzęk i przekrwienie oczu. Jednak również wtedy lekarz może zadecydować o profilaktycznym podaniu środka zawierającego antybiotyk.
Jeżeli źródłem kłopotów jest alergia, ulgę przyniosą leki przeciwuczuleniowe, najczęściej w postaci kropli lub tabletek. Ten rodzaj uczulenia jest bardziej uciążliwy do wyleczenia ze względu na trudności w określeniu czynnika wywołującego alergię. Dlatego, zanim lekarz rozpocznie leczenie, powinien zlecić wykonanie testów alergicznych, aby ustalić, co wywołuje uczulenie. Być może uda się wyeliminować z otoczenia dziecka czynnik uczulający lub w przyszłości przeprowadzić odczulanie.
JAK UNIKNĄĆ NAWROTÓW
Wirusowe i bakteryjne zapalenie spojówek dotyka dzieci najczęściej w okresach obniżonej odporności – wczesną wiosną i jesienią. Odmiana wirusowa jest wyjątkowo zaraźliwa, przenosi się przez dotyk. Chore dziecko nie powinno dotykać rączkami oczu. Wydzielinę najlepiej usuwać chusteczką lub jałowym gazikiem, a potem dokładnie umyć ręce. Wirusy szczególnie chętnie przenoszą się przez ręczniki, pościel, odzież, zabawki, dlatego w czasie infekcji trzeba prać rzeczy dziecka w wysokiej temperaturze i nie pozwalać, aby używali ich inni domownicy.
Dziecko przez czas choroby i bezpośrednio po niej nie może spotykać się z rówieśnikami ani chodzić do żłobka czy przedszkola. Wystarczy, że dotknie oczu, a potem wspólnych zabawek, a “sprzeda” chorobę koledze.
Przy alergicznym zapaleniu spojówek najważniejsze jest rozpoznanie i wyeliminowanie alergenu (np. kosmetyku). Dziecko nie powinno przebywać w zadymionych pomieszczeniach, tam, gdzie jest duże zanieczyszczenie powietrza czy ostre słońce. Powinno również unikać długiego siedzenia przed telewizorem lub komputerem.
Autor: Ewelina Znój, pielęgniarka “Zaczarowanych Motylków”